De Sint-Jan verpleegsteroppastersschool, Zonnekemeers 18-20 en het Poortgebouw van de viaduct over de Zonnekemeers : Bouwgeschiedenis.
1. Voorgeschiedenis van de Zonnekemeers 18-20
De zonnekemeers heette vroeger de Nieuwe Meersch en werd pas aangelegd in 1340 en verbond de Oostmeers met het Walplein. Pas in 1930 kwam de naam Zonnekemeers oficiëel in voege maar werd al vroeger in de 16de eeuw in de volksmond gebruikt. In 1580 was er een huis met de naam : 't Zunneke " waar nu het Sint-Jan Tehuis staat.
(Het volgende cursief(je) is voor de liefhebbers van plannen, gevorderde Bruggelingen en voor nieuwsgierigen. Anderen kunnen dit gedeelte overslaan en verder scrollen)
De huizengeschiedenis voor het einde van de 18de eeuw)
De verpleegsterscholen van Sint-Jan maakten een groot deel uit van de terreinen op de hoek van het Zonnekemeers en de Oostmeers.
Uit de Huizengeschiedenis , Kadasterplannen en Bouwaanvragen kunnen we de evolutie volgen van het domein, waarop het Tehuis Sint-Jan gebouwd zal worden.
(Voor de verpleegsterschool in de Oostmeers zie de rubriek Oud Sint-Jan, Sint-Jansverpleegsterschool, Oostmeers 27, bouwgeschiedenis of klik hier om direct op de pagina te komen).
Hieronder ziet u het oudste kadasterplan uit 1811 van de Zonnekemeers met de franse benaming "Rue du Soleil". Uiterst links is de Oostmeers en rechts de Reie. Daaronder ziet u dezelfde kaart met de overlapping van de huidige percelenkaart (grijs gearceerd) en de contouren (turkoois) van het tehuis Sint-Jan nr 18 (1940). (het nieuwe appartementsgebouw, vroeger de "Refter van het Tehuis" (1969) is inbegrepen in de grijze arcering maar niet in de turkooise contouren).
Hieronder vindt u de kadasterkaart 1811 in meer detail:
Op het terrein van het huidige Sint-Janstehuis (Zonnekemeers 20) lagen toen kadasternrs:
* de 5 huisjes: C-1122, C-1121, C-1120, C-1119 en C-1118, een heester (= tuin) met huis: nr C-1117,
* het huis 't Zunneke: nr C-1116, dat in 1621 werd samengevoegd met het huis nr C-1115, op dit gezamenlijk domein werd in 1708 een stichting tot godshuis gevestigd voor arme alleenstaande vrouwen (godshuis Ludovicus Labaere toegewijd aan de H. Ludovicus). Het beheer werd toevertrouwd aan de parochie van Sint-Salvator.
Op terrein van de huidige refter van het Tehuis stonden toen:
* Het huis C-1114 dat in 1580 op een stuk land stond dat reikte tot aan de Reie, blijkbaar werd dit stuk land later verkaveld. in 1600 werden de kavels C- 1114 en C-1113 samengevoegd.
Op het terrein aan de oostkant van het Sint-Janstehuis stond het huis nr C-1112 dat samengevoegd werd met C-1111 en ongeveer het domein vormde waarop nu de toegang tot de parking is . Het domein C-1110 is de kavel waarover later de viaduct ( 1936) tussen het Sint-Janhospitaal en het Minnewaterhospitaal liep. De kavel C-1110 werd met C-1109 samengevoegd. De huizen op die kavel werden vóór 1625 afgebroken. Tenslotte is er kavel C-1108 waar zich nu het koetshuis bevindt maar waar in 1685 een ververij werd opgericht.
Op het terrein aan de westkant van het Sint-Janstehuis lagen toen:
kant Zonnekemeers: de kavels C-1123 a en C-1123 b,
Het hoekhuis Zonnekemeers/Oostmeers: kavel C-1123
Op de Kadasterkaart van Popp uit 1854 met onderliggend het kadasterplan uit 1811 en de kaart van Popp met het onderliggende huidige percelenplan, beide hieronder, zien we de verdere evolutie .
Aan de westkant (kant Oostmeers) heeft de Congregatie "de Germana" (1849) via de stichting Capron-De Zutter (eigenlijk Sint-Salvator parochie) bij schenking door mevr. De Zutter de kavel C-1117b in bezit gekregen. De kavel C-1117b werd samengesteld uit een deel van de kavel C-1122 en C-1117 en gaf dus ook uit op de Zonnekemeers.
We zien ook dat de basiskavels C- 1117 en C-1115 samengevoegd werden tot kavel C-1115 b en paalde aan het terrein van de Congregatie , allebei behorende tot de kerkfbriek van de Sint-Salvatorparochie. Op de kavel C-_1115 b is er een groot dwarshuis rechts en aan de zuidkant een muur over een grote lengte langs de Zonnekemeers. De muur blijkt uit de bouwvergunningen hieronder uit 1849 en 1852.
We zien uit de bouwvergunning uit 1849 dat de 5 huisjes C-1118 t.e.m. C-1122 gesloopt werden en vervangen werden door een muur. In het algemeen zijn de plannen van de bouwvergunningen summier en moeilijk leesbaar.
 |
hiernaast de toestand voor de sloping van de 4 huisjes . Het poortje helemaal rechts is de toegang tot het huis op kavel C-1117. Ze worden vervangen door een muur (zie hierboven) (zie ook de kadasterkaarten hierboven) |
 |
Hiernaast onderaan de toestand voor de sloping van de 2 huizen op C-1116 en C-1115, voorheen het godshuis Labaere Ludovicus. Hiernaast bovenaan de vergunde muur. (bouwvergunning uit 1852 aan Devos-Reyelandt) |
Het schoolgebouw dat zich op het domein bevond vóór het Tehuis Sint-Jan daar werd gebouwd.
We kunnen ons een idee vormen van die school uit het plan van de bouwvergunning uit 1887 aan de kerkfabriek van Sint-Salvator voor de vergroting van het bestaande (dwars) gebouw. Het eigenlijke schoolgebouw bevindt zich links met een muur rechts langs de Zonnekemeers. Zie voor de muur de rode lijnen bijna verborgen onder de tekst. Die tekst bepaalt dat de nieuwe rooilijn van het KB van 1883 , moet worden gevolgd. Die nieuwe rooilijn zal zware gevolgen hebben voor de ganse Zonnekemeers (zie verder in hoofdstuk 2). We zullen de gevolgen tonen bij enkele foto's bij het bouwen van het viaduct naar het Minnewaterhospitaal.
Dit schoolgebouw en muur zullen practisch blijven bestaan tot in 1938 het Tehuis Sint-Jan gebouwd wordt.
 |
|
 |
Deze foto dateert uit 1905, gezien vanuit het domein van Sint-Jan bij de aanplant van de boomgaard. Links zien we de muur tussen de school van de parochie van Sint-Salvator met helemaal links het gebouw dat dwars op de Zonnekemeers staat. Boven de muur links zien we gebouwen van de school met de speelplaats. Op de achtergrond zien we de gebouwen van de congregatie "de Germana" uit de Oostmeers. |
2. De gevolgen van de Rooilijn verandering bepaald bij het KB van 1883
De gevolgen van de wijziging van de rooilijn voor de verbreding van de straat zijn voor de Zonnekemeers zeer ingrijpend geweest: alle kavels aan de noordkant moesten over een strook onteigend worden en de gebouwen afgebroken worden. Bij de bouw van de verpleegsteroppasterschool (1938), refter uitbreiding (1967), viaduct (1936)en gevel koetshuis (1967) zijn er verschillende foto's en plannen die de invloed van de rooilijn verandering weergeven.
 |
Het door arch.Luc Viérin getekende en ingekleurde plan uit 1936 van het poortgebouw van de viaduct over de Zonnekemeers. Dit viaduct moest het hospitaal Sint-jan verbinden met de kliniek van het Minnewater waar de chirurgie afdeling werd ingericht. |
 |
Het grondplan van het poortgebouw op straatniveau: de torentjes staan op de nieuwe rooilijn , de bestaande rooilijn ligt meer naar het zuiden. Het betekent dat alle huizen aan de noordkant van de straat dienen afgebroken te worden.(zie hieronder) |
 |
 |
.jpg) |
Hier zie je dezelfde werkmanshuisjes als hierboven maar nu in de richting van de Oostmeers. Op de achtergrond zie je in de verte het Tehuis Sint-Jan dat al gebouwd is. De afbraak van de huizenrij moet dus rond 1940-1944 zijn gebeurd. Het huis met de tuitgevel juist naast het poortgebouw is al gesloopt. |
 |
Door het poortgebouw in aanbouw ziet u het einde van de zuidkant van de Zonnekemeers aan de Oostmeers: heel die hoek is herbouwd om de straat daar te verbreden. Op de voorgrond links kun je de oude toegang naar het Wevershof ontwaren. Het dak van het huis met tuitgevel uit onze eerste foto van de reeks is net nog zichtbaar. toestand 1936-1938 |
Het nieuwe Tehuis staat meteen op de vereiste rooilijn. Door de poort kan nog de muur gezien worden die ook op de rooilijn herbouwd zal worden. toestand 1944.
3. Het Sint-Jans Tehuis Zonnekemeers 18
Zuster Spilliaert had samen met mgr Lamiroy het idee opgevat om een tehuis te bouwen als internaat voor alle zusters van de provincie, die les volgden in de Elisabethschool op de Walplaats. Arch. Joseph Viérin kreeg in 1936 de opdracht een plan te ontwerpen.
Tergelegenheid daarvan kunnen we de plannen bekijken van de toestand van de bestaande school in 1936 voor de sloop. Gezien de slechte kwaliteit van de gebruikte inkt en papier is niet veel meer te zien . We kunnen nog net de trekken onderscheiden van de plannen van de bouwvergunning uit 1887. Links zijn de vensters nog goed te onderscheiden en rechts de bogen in de muur van de koer en helemaal rechts het dwarsgebouw.
Op de platterond hieronder van het bestaande gebouw kun je door goed te kijken nog de klassen zien, rechts vooraan, speelplaats achteraan met toegang langs de Zonnekemeers en het lokaal links (dwarsgebouw) dat nog uitsteekt voor de rooilijn opgelegd door het KB van 1883.
Hieronder het ingekleurde plan getekend door Jozseph Viérin van de voorgevel van het Tehuis
De bouwvergunning in 1938 voor het bouwen van het Tehuis
 |
 |
 |
hierbij enkele foto's van de huidige toestand: rechtsboven: de lange gevel met op het einde een glimp van het nieuwe appartementsgebouw dat het refter gebouw nu vervangt en rechts in de verte het poortgebouw van de viaduct over de Zonnekemeers linksboven : de ingangspoort met het beeld van Sint-Jan in de nis erboven.
|
4. De uitbreiding van de verpleegsteroppasterschool in gebruik vanaf 1969
 |
In de jaren 1960 werd opnieuw een uitbreiding noodzakelijk, vooral voor een refter en keuken en slaapplaatsen maar ook voor labo's . Weerom werd beroep gedaan op arch. Jozef Denorme. Het werd een gebouw met een typische stijl van die jaren. Deze foto geeft ons ook zicht op de achterkant van het scholencomplex: rechts in de verte zien we de achterkant van de verpleegsterschool aan de Oostmeers |
Einde van de jaren 60 was de uitvoering van het KB uit 1883 nog niet voltooid: hieronder staat vermeld (blauwe tekst) dat een strook verworven werd door de stad in 1967.
 |
Uit het liggingsplan zien we dat een deel van het gebouw achter het bestaand gebouw liep. Hieronder enkele plannen van de architect - de voorgevel |
