Erfgoedforum Brugge
Erfgoedforum Brugge
ERFGOEDFORUM
BRUGGE VZW
Menu Start VZW Navigatie Contact Lidmaatschap Suggesties Links
U bevindt zich hier: Start / Erfgoedbeschrijving / De Blekerijen B1

Blekerijen Deel B -- Tussen Minnewater en Bakkersreitje

Algemene situering

Dit gebied was al in de 13de eeuw een laagvlakte naast het stuwmeer dat ontstond door het afdammen van de Reie om het waterpeil in de reitjes van de binnenstad te regelen. Verschillende beken ten zuiden van Brugge vloeiden even ten zuiden van dit meer in de Zuidleie zoals de Reie ten Zuiden genoemd werd. Het stuwmeer wordt al in 1311 als Minnewater vermeld.

Minnewater

De 2de omwalling uit 1297 snijdt een aantal van die beken door. De voornaamste doorsnijding in het zuiden is natuurlijk de Zuidleie (de Reie) die juist voor het snijpunt de Rivierbeek ontvangt. Ten oosten van de Reie snijdt de omwalling het Bakkersreitje door. Dit is bij aanduiding D op de volgende uitsnede van de kaart van Marcus Gerards uit 1562. Het water van de omwallingsgracht en het Minnewater staat op een hoger peil dan het waterpeil in de lage grasvlakte errond. Het betekent dat bij die doorsnijdingen een sas, ook een speitje genoemd, nodig is om het verschil in waterpeil op te vangen.

Zo is er het speitje van het Bakkersreitje aan punt C op de kaart. Door het hoogteverschil van het waterpeil tussen de omwallingsgracht en het Bakkersreitje kon er een watermolen ingezet worden op dit punt. Het is de Hongersnoodmolen die ook Kasteelmolen werd genoemd. Het hoger waterpeil van het Minnewater wordt opgevangen door twee sassen. Het grote sashuis op punt A is de opvolger van een eerdere stuw. Links daarvan op de kleinere arm vanuit het Minnewater stond het zogenaamde Sas van Gent. Dit diende om kleine schepen te versassen die zo de binnenreien konden opvaren. Weer daarnaast bevond zich de sasmeesterwoning. Dit kleinere sas werd in 1842 gedempt.

Tussen de gracht aangeduid door E en het Minnewater is er ook een waterpeilverschil en moet er zich dan ook een stuw bevinden, die Marcus Gerards hier echter niet tekent. Later wordt ook op die gracht een watermolen opgericht: de Stadsvolmolen.

Blekerij 5

Het bakkersreitje wordt doorsneden door de Arsenaalstraat op punt B, dat ter hoogte van het Bakkersreitje ook Fonteinstraatje en Casteelstraat werd genoemd. Het gebied tussen het Bakkersreitje en het Minnewater was vochtig grasland. Er lopen 2 grachten vanuit het Minnewater naar de Bakkersrei, die het gebied grosso modo in 2 grotere "eilanden" verdelen. Rond 1580 werden die graslanden ingericht als hovenierslanden en bleekweiden. In de tijd van de blekerijen was er dus plaats voor 3 blekerijen, hier aangeduid met de cijfers 1 tot 3.

Waar situeren zich de bleekweiden en waar bevinden zich de blekerswoningen en aanhorigheden? We tonen dit aan de hand van een kadasterkaartje uit 1811. Links bevindt zich het Minnewater en rechts het Bakkersreitje. De rode nummers zijn de kadasternummers, dus de nummers van de percelen die op het kaartje groen omrand werden. De paarse nummers zijn de Oostenrijkse huisnummers van de blekerswoningen. De bleekweiden hebben geen huisnummer, alleen een perceelnummer. Let er op dat er drie grote percelen met bleekweiden zijn: C955, C956 en C962. Dit zijn de nummers 1 tot en met 3 op het kaartje van Marcus Gerards. In sommige periodes bevonden zich hier trouwens ook tuingebieden.

Blekerij 6

Pierre Banckaert is bleker in 1780 en woont in C11/56, kadasternummer C954. Zijn bleekweide is C955, dat later in twee werd gesplitst met C955a voor bleker Jan Bekemans.

Anthone Banckaert is bleker in 1773 en woont in C11/54, kadasternummer C957. Zijn bleekweide is C956.

Antoon Banckaert is bleker rond 1843 en woont in C11/39, kadasternummer C961. Zijn bleekweide is C962.

Op de kaart van F. Janssens uit 1777 zien we nog enkele interessante elementen.

  • A: Het grote huis dat ook duidelijk getoond wordt op de kaart van Marcus Gerards, net boven cijfer 1 op die kaart. Is dit het oorspronkelijke huis "Parijs" dat verder nog ter sprake komt?
  • B: De locatie waar het huis van bleker Pierre Banckaert zal komen, C11/56. Hier vreemd genoeg nog niet aanwezig.
  • C: De afvoergracht van de watermolen op punt D.
  • D: De Watermolen. Niet meer aanwezig op de kadasterkaart hierboven.
  • E: De locatie waar de faiencefabriek van Pulinx zal komen. Zie volgende pagina.
  • F: De Hongernoodsmolen.
  • Rechts van C en D: de bleekweiden doorstoken met grachten voor het bevochtigen van het linnen.

Blekerij 7

U bevindt zich hier: Start / Erfgoedbeschrijving / De Blekerijen B1

Vorige pagina --- Volgende pagina

Klik hier voor de overige pagina's:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11