Er bestond in Brugge al in 1510 een meisjesschool door de stad opgericht voor weesmeisjes en meisjes uit arme gezinnen. In 1518 verhuisde de school naar het voormalige Sint-Elisabethklooster in de Ezelstraat, vandaar de naam voor deze meisjesschool: de Sint-Elisabethschool.
Scholen voor meisjes uit arme gezinnen kwamen over het algemeen veel later op gang dan de jongensscholen. Bovendien was het onderricht in de jongensscholen meer gericht op een beroep, zoals bijvoorbeeld de Bogardenschool in de Katelijnestraat 86-88, aanvankelijk opgericht door de Broeders van Sint-Franciscus (Bogarden) voor het weverambacht. Bij de teloorgang van de weverij in Brugge nam de stad in 1513 de school over en werden weesjongens en jongens uit arme gezinnen opgeleid om ingeschakeld te worden als leerjongens bij de ambachten.
Meisjes daarentegen werden opgeleid om als dienstmeiden te dienen of in typische vrouwelijke taken zoals kantklossen, borduren, e.d. Daar er voor de vrouwelijke beroepen geen gilden of andere corporaties waren die in eigen gelederen opleiding voorzagen, werden meisjes verder opgeleid in leer- en werkscholen. Er waren ook vele private werkschooltjes die het niet altijd nauw namen met de opbrengsten van de werkjes. De opbrengsten moesten normaal terug geinvesteerd worden in de werking van de school. De stad hield een oog in het zeil.
Maar voor het eigenlijke verhaal van de Wezenschool dienen we verder te gaan naar ongeveer in het midden van de 19de eeuw. Om alles te begrijpen zijn er enkele achtergrond elementen van die tijdsperiode belangrijk, waar we eerst deze eerste pagina's aan besteden.
Brugge ging toen door een moeilijke periode met epidemische ziektes (cholera) en hoge werkloosheid. Hieronder een tabel van het aantal inwoners in Brugge en het aantal behoeftigen tussen 1850 en 1900. Bij de piek is bijna de helft van de bevolking behoeftig (bron Guillaume Michiels : Uit de wereld der Brugse mensen).
De opleidingen van arbeiders en handwerkers via de gilden was verloren gegaan sinds de afschaffing van de gilden door de Franse bezetter in de "wet Le Chapelier" uit 1791. Daarom werden er verschillende pogingen gedaan om de bevolking weer te scholen. Aanvankelijk voorbehouden voor het meer begoede deel van de bevolking werd er nu ook meer aandacht besteed aan het minder begoede deel. Gezien de grote armoede was er vooral behoefte aan kosteloos onderwijs.
Na de Hollandse periode trad de tegenstelling tussen de katholieken en de liberalen meer en meer op de voorgrond. Die strijd zal in ons verhaal een grote rol spelen. De geestelijken legden zich al van oudsher toe op het onderwijs en wisten een groot deel ervan te beheersen. Ze wilden natuurlijk ook via het onderwijs het godsdienstonderricht verzorgen, de liberalen van hun kant wilden die hegemonie breken.
De geestelijkheid kon haar overwicht in het lager onderwijs meestal behouden. Vele gemeenten hadden het geld of de organisatie niet om gemeentelijk lager onderwijs in te richten en namen daarom de katholieke scholen aan d.w.z. ze subsidieerden deze scholen. Dit zijn de zo genoemde "aangenomen scholen" die ook een rol zullen spelen in de schoolstrijd.
Vorige pagina --- Volgende pagina
Klik hier voor de overige pagina's:
